Een basisinkomen voor iedereen

Update
Deze blog is geschreven in maart 2020 en ging over de mogelijkheden om tijdens de coronacrisis een basisinkomen in te stellen. Helaas bleken in de loop van het jaar de eenmalige giften die politici in verschillende landen uitdeelden weinig voor te stellen. In de VS wachten mensen nog steeds op deze eenmalige uitkering. In Spanje was er even sprake van dat er een basisinkomen ingevoerd zou gaan worden, maar dat bleek later om een nieuwe uitkeringsregeling te gaan. In andere landen is de roep om een basisinkomen tijdens de coronacrisis niet door een meerderheid van het parlement aangenomen.

Het idee dat de coronacrisis zou kunnen leiden tot een tijdelijk en een permanent basisinkomen is dus tot nu toe helaas in geen enkel land ter wereld gerealiseerd. Dat neemt niet weg dat het idee nog steeds relevant is en alsnog uitgevoerd kan worden. De coronacrisis heeft afgelopen jaar zeker duidelijk gemaakt dat onze huidige economische en geldcreatie systeem niet crisisbestendig is en ook niet toekomstbestendig.

Originele blog

Het basisinkomen is een goede manier om te zorgen dat iedereen op aarde bestaanszekerheid heeft. Het is een vernieuwend idee waar al decennia lang door linkse én rechtse denkers voor wordt gepleit. Maar tot nu toe heeft nog geen enkel land het aangedurfd om het ook daadwerkelijk in te voeren. De corona crisis lijkt hier verandering in te gaan brengen. Grote groepen mensen hebben nu dringend steun nodig en de beste manier om die te geven is in de vorm van directe geldgiften. Het geld komt dan direct terecht bij de mensen die het nodig hebben en houdt de koopkracht enigszins intact. En het succes van zo’n tijdelijk basisinkomen kan een opmars zijn naar het invoeren van een permanent basisinkomen.

De Nederlandse overheid is om de eerste klappen van de corona crisis op te vangen teruggevallen op regelingen uit onze verzorgingsstaat. Maar die zijn de afgelopen decennia nauwelijks hernieuwd en bieden niet de mogelijkheid om ook op langere termijn onze economie draaiende te houden. Bovendien blijken ze moeilijk uitvoerbaar en komt de hulp niet op tijd terecht bij de ZZP’ers en ondernemers die het nu direct nodig hebben. En wat doen we als de corona maatregelen in verschillende vormen een jaar lang aanblijven? Hoe voorkomen we de economische depressie die nu al ontstaat en volgens experts groter kan worden dan de ‘Great Depression’ uit de jaren dertig?

Verschillende vormen van een basisinkomen bieden een uitkomst. In haar originele vorm is een universeel basisinkomen een onvoorwaardelijk geldbedrag dat je permanent aan alle inwoners van een land of politieke unie geeft. Het is genoeg om de basiskosten (voedsel, onderdak, zorg, mobiliteit) van het leven op die plek te dekken. Zo kunnen mensen voor zichzelf te zorgen én werken op een manier waarin ze optimaal bijdragen aan de samenleving. Experimenten wijzen uit dat mensen blijven werken, vaak in een vorm die beter bij ze past en waar ze gelukkiger van worden. Een basisinkomen is een oplossing die niet klassiek links of rechts is maar eigenlijk buiten het bestaande politieke spectrum valt. Tot nu toe wisten politici dan ook niet zo goed wat ze ermee aan moesten. Maar de corona crisis lijkt wereldwijd de politieke wil te creëren om tijdelijke varianten op het basisinkomen in te voeren. 

Politici hebben het dus nog niet over een volwaardig basisinkomen, maar over tijdelijke varianten van het basisinkomen. Dit zijn directe geldgiften aan de bevolking, eenmalig of voor een aantal maanden. Zo hebben zowel de overheid van Hong Kong als de VS besloten om eenmalige geldgiften een onderdeel te maken van hun plan om de gevolgen van de corona crisis op te vangen. Deze giften gaan naar alle volwassenen inwoners, soms met een inkomensgrens. Er zijn geen ingewikkelde aanvragen en daarom minder mensen die buiten de boot vallen. Het opdoen van ervaring met dit soort maatregelen kan een opmaat zijn naar het invoeren van een volledig basisinkomen. Dit is een greep uit het nieuws over de invoering van een tijdelijk basisinkomen:

• In Hong Kong gaat de overheid deze zomer alle volwassen inwoners eenmalig een cash-bedrag van 1200 dollar geven.
  
  
• In de VS geeft de overheid eenmalig 1200 dollar per volwassenen, en een extra 500 dollar per kind, aan alle inwoners die onder de individuele inkomensgrens van 100.000 dollar zitten.
  
  
• In het Verenigd Koninkrijk heeft de overheid net een oproep afgewezen van 170 Parlementariërs die een tijdelijk basisinkomen willen invoeren.
  
  
• In Nederland pleit Martin Schuurman, voorzitter van MKB Brandstof met meer dan 50.000 ondernemers, voor de invoering van een tijdelijk basisinkomen voor ZZP’ers.

Er zijn verschillende manieren om een tijdelijk basisinkomen te financieren. In de VS wordt het geld voor deze maatregelen bijgeleend en komt het dus bij de staatsschuld. In Hong Kong gebruikt de overheid geld dat ze nog in hun federale reserves hadden. In Nederland zou een tijdelijk maandelijks basisinkomen voor ZZP’ers gefinancierd kunnen worden vanuit het noodbudget dat Rutte achter de hand houdt, en het zou slechts een kleine fractie van dit budget in beslag nemen.

Maar er is nog een slimme manier om zo’n geldgift aan de bevolking te financieren: helikoptergeld. Helikoptergeld is geld dat direct door centrale banken wordt gecreëerd en als directe gift aan de bevolking te gegeven. Positive Money, een internationale organisatie die pleit voor een herziening van ons geldstelsel, legt goed uit hoe helikoptergeld werkt. Zij laten zien hoe de Europese Centrale Bank deze zomer helikoptergeld kan realiseren voor alle inwoners van de EU. Het grote voordeel hiervan is dat het niet de staatsschuld omhoog brengt en ook niet later met pijnlijke bezuinigingen hoeft te worden terugbetaald. Ook meer gevestigde autoriteiten pleiten voor de invoering een tijdelijke basisinkomen. Zo geeft de World Bank tips op basis van bestaande programma’s over manieren om eenmalige geldgiften aan de bevolking te geven.

Centrale banken hebben de ruimte om het helikoptergeld voor deze regelingen te creëren, dus in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht zorgt het niet voor extra inflatie. Bovendien weten veel mensen niet dat als overheden geld lenen voor andere ondersteuningsmaatregelen dit geld ook wordt gecreëerd. Maar dan door private banken die het uitlenen als schulden. Dit betekent dat het later terugbetaald moet worden en dus een zwaar bezuinigingsbeleid creëert dat de levens van mensen verder uitholt.

Een eenmalige of tijdelijke geldgift is natuurlijk niet hetzelfde is als een volwaardig basisinkomen. Maar omdat het via dezelfde mechanismes werkt, namelijk direct en onvoorwaardelijk geld aan de bevolking geven, kan het wel de weg hiervoor bereiden. Een permanent basisinkomen is een goede manier om te zorgen dat op de lange termijn de samenleving en economie de gevolgen van COVID-19 kunnen dragen. Dit vergt een grotere herziening in het overheidsstelsel en hoe dat eruit komt te zien zal per land verschillen. Het hangt af van de staat van het huidige sociale vangnet. En ook de financieringswijze kan per situatie verschillen.

Mensen zijn vaak tegen een universeel basisinkomen omdat ze denken dat het niet te betalen is, maar dat is simpelweg niet waar. Deze mensen schatten de kosten van een basisinkomen veel te hoog in, omdat ze niet zien dat het een andere manier is van omgaan met geld dat al bestaat. Deze blog legt goed uit hoe dit werkt: Universal basic income costs far less than you think. Er zijn verschillende manieren waarop je een basisinkomen kan financieren. Denk aan het heffen van belasting op multinationals als Google, Facebook en Amazon. Besparingen door het vervangen van een deel van de huidige sociale regelingen. En het heffen van hogere belastingen op vermogen, grondstoffen, financiële transacties of CO2. Er is een mooi animatie-filmpje dat uitlegt hoe een universeel basisinkomen werkt en wat de verschillende voor- en nadelen zijn.

Kortom een tijdelijk én een permanent basisinkomen zijn realistische opties om de economische recessie die volgt op de corona crisis op te vangen. Het is belangrijk om dit ook bij Nederlandse politici onder de aandacht te brengen. Het kan ingevoerd worden als aanvulling op, en waar mogelijk als een vervanging van, de maatregelen die nu al zijn ingevoerd. Dit kan jij doen om politici actie te laten ondernemen:

• Teken deze petitie om het idee van een tijdelijk basisinkomen in Nederland voor 6 maanden te steunen.
  
  
• Steun deze petitie die pleit voor een ‘emergency basic income’ in de hele Europese Unie.
  
  
• E-mail rechtstreek jouw volksvertegenwoordiger om te vragen of ze bezig zijn met plannen voor een tijdelijke én een permanent basisinkomen in het Nederlandse Parlement (de emailadressen van de Tweede Kamerleden staan op de website van de overheid).

Met een tijdelijk en een permanent basisinkomen kunnen we een samenleving creëren waarin we op het gebied van gezondheid én economie voor elkaar zorgen. Net zoals we onze krachten samen inzetten om de gezondheid van onze medemensen te beschermen, kunnen we ook onze economie beschermen en veerkrachtig maken. De meeste mensen deugen, dus laten we zorgen dat ook de meeste economische systemen gaan deugen.

Verander NU de landbouw

We eten allemaal iedere dag, maar toch denken we niet zo vaak na over waar ons eten vandaan komt. Sinds de #boerenprotesten is landbouw gelukkig weer onderdeel van de maatschappelijke discussie. Het huidige landbouwsysteem is een drama, zowel voor de boeren als voor de natuur. Maar we kunnen hier wel degelijk iets aan veranderen.

Sinds 2013 houd ik me bezig met landbouw door het organiseren van demonstraties, doen van journalistiek onderzoek en het ondersteunen van ecologische landbouwprojecten. Ik kan dan ook zeggen: het momentum om de landbouw te veranderen is nog nooit zo groot geweest als nu. En het is absoluut noodzakelijk. Het huidige industriële landbouwsysteem vernietigt de ecologie op aarde, faalt om mensen te voeden én put de bodem zo uit dat we nog maar 60 oogsten over hebben. Wat er aan de hand is gaat veel verder dan alleen de #stikstofcrisis of #boereninkomsten. Ons wereldwijde voedselsysteem veroorzaakt en gebruikt:

• 26% van de uitstoot in broeikgassen
• meer dan 50 % van het leefbare oppervlakte 
• 70% van het zoetwater 
• 78% van de watervervuiling (inclusief ‘Dead Zones’ in de oceanen)
• 70% van de ontbossing
• bedreigt 24.000 soorten direct met uitsterving en miljoenen soorten met uitsterving binnen enkele decennia. 

Kortom het gaat catastrofaal de verkeerde kant op met de landbouw op onze planeet. Dit komt door de industriële manier van landbouw die we sinds de jaren ’60 wereldwijd zijn gaan bedrijven. Denk aan monoculturen, kunstmest, pesticiden, hybride zaden en landbouwmachines. In Nederland, een van de architecten van de industriële landbouw, weten we bijna niet beter. Dit is toch de enige manier om de wereldbevolking te voeden? Niet dus.

Het industriële landbouwsysteem is lang niet zo effectief als dat de agro-multinatonals ons graag doen geloven. De Nederlandse landbouw is sinds 1950 slechts 12% effectiever geworden. Weliswaar is de output gestegen maar ook de input in de vorm van water, olie, pesticiden, kunstmest en indirect landgebruik. De industriële landbouw gebruikt 10 energie-units input om 1 energie-unit aan voedsel te creëren. Niet zo efficient dus. De meeste gewassen in dit systeem gaan bovendien naar veevoer. En dieren worden in dit industriële systeem onder de meest verschrikkelijke omstandigheden gehouden terwijl ze grootschalige vervuiling van de natuur veroorzaken. 

Intussen wordt 50 tot 70 % van de wereldbevolking nog steeds gevoed door kleinschalige landbouw. Kortom kleine boeren (met minder dan 2 hectare) zijn de echte hoeders en voeders van de planeet! Maar zij ondervinden ook uitdagingen in de vorm van ondervoeding door lage prijzen en gebrek aan kennis om uitgeputte landbouwgronden te herstellen. Bovendien ondervinden ze veel negatieve effecten van klimaatverandering, landgrabbing en waterdammen. Problemen die alleen op te lossen zijn met een fundamenteel ander landbouwsysteem. 

Er bestaat een landbouwysteem dat wél eerlijk en ecologisch is: agro-ecologie. Hierin vormt de natuur (ecologie) de basis en is de landbouw (agro) een middel. Het gaat dus om voedsel telen vanuit de principes van de natuur. Holistisch systeemdenken is de basis: agro-ecologie kijkt wat er op een specifieke plek nodig én mogelijk is om voldoende voedsel te telen. Zonder kunstmest, pesticiden en steriele zaden die de omgeving vervuilen. En met compost, groenbemester en natuurlijke mest om de bodem te voeden. Landbouwmethodes die binnen de agro-ecologie vallen zijn biologisch(dynamisch), agro-forestry, kringlooplandbouw, voedselbossen, permacultuur en inheemse landbouw. Het is geen ‘one-size-fits-all’ systeem gedreven door multinationals. Het zorgt ervoor dat voedsel op een gezonde en ecologische manier wordt geteeld voor de gemeenschappen in het gebied zelf. Zodat we daadwerkelijk voedselveiligheid en voedselsoevereinitiet krijgen. Het is méér dan aangetoond dat we op deze manier de wereld kunnen voeden. 

Agro-ecologie is voortgekomen uit praktijkervaring van boeren en wordt ondersteund door de wetenschap. Het is een combinatie van eeuwenoude kennis en vernieuwende ecologische inzichten. Het wordt wereldwijd met succes toegepast en is in staat om boeren van een eerlijk inkomen te voorzien. Agro-ecologie is dus ook een sociale beweging die de economische realiteit van boeren erkent. Het werkt samen met de natuur en herstelt biodiversiteit, waterkringlopen en gedegradeerde bodems. Agro-ecologie stoot bovendien veel minder CO2 uit én is in staat om CO2 uit de lucht in de bodem op te slaan. In 2013 concludeerde de Verenigde Naties dan ook in haar rapport ‘Wake up before it’s too late’ dat agro-ecologie de enige manier is om de wereldbevolking te voeden en de klimaat- en ecologische crisis af te wenden. En in 2016 schreven de internationale experts van IPES een uitstekend rapport over hoe we dat kunnen doen.

Hoe kan het dat er een bijna paradijselijke oplossing bestaat voor ons landbouwsysteem maar de kans groot is dat jij daar nog nooit van hebt gehoord? En dat zelfs de meeste Nederlandse boeren dit niet als een oplossing zien die we daadwerkelijk kunnen invoeren op grote schaal? Omdat de agro-multinationals die op dit moment onze voedselketen beheersen er alles aan doen om deze omschakeling in de landbouw tegen te werken. Er is namelijk voor één ding geen plaats in de agro-ecologie: de extreme winst van multinationals. En die winst maken ze op industriële inputs die we eigenlijk niet nodig hebben, zoals kunstmest en pesticiden. Dus beïnvloeden agro-chemische bedrijven, die groter zijn dan de olie-industrie, op alle mogelijke manieren de politiek, wetenschap en boerenorganisaties. Met een falend landbouwbeleid, en boze boeren, tot gevolg.

Tijd dus om deze multinationals met een goede dosis activisme uit onze democratie te jagen. Dit kan bijvoorbeeld door onderdeel te worden van XR Landbouw en samen acties te ondernemen. Ook als consument kan je een steentje bijdragen. Koop direct bij de boer of start een voedselcooperatie in jouw buurt. Steun ecologische landbouwprojecten zoals tuinderijen (CSA’s), voedselbossen en weide-vogel projecten. En vooral: laat je horen in het debat over landbouw. Want voedsel is van ons allemaal. 

Op avontuur in een yurt

Mijn vriend en ik gaan deze winter op avontuur! We gaan 3 maanden in een yurt verblijven in de Achterhoek. Om te ontdekken of we ook zelf op deze manier willen gaan leven. Back to basics met hout hakken, vuur aanmaken en stiekem gewoon stopcontacten. De yurt staat namelijk op de minicamping van een eco-community.

Het lijkt mij al jaren fantastisch om meer buiten te wonen in een simpel huis. Maar hoe dan? Een roundhouse, tiny house, pipowagen….. Mijn vriend en ik hebben alle opties voorbij laten komen het afgelopen jaar. Overal zijn voor en nadelen. Je eigen roundhouse bouwen vereist veel kennis+ervaring én je hebt een vaste plek nodig. Een tiny house is behoorlijk duur en stiekem vind ik het ook net iets te hip. Een pipowagen lijkt mijn vriend prachtig maar vind ik te benauwend 😉 Ineens herinnerde ik me een diepe droom: leven in een yurt! Een ronde ruimte met houtkachel waar je de geluiden van de wind, de regen en de vogels hoort. Maar is een yurt wel geschikt voor het NL klimaat?

De Yurt heet eigenlijk een Ger en komt uit Mongolië. Op de droge, gure steppes staan daar al duizenden jaren deze prachtige nomadententen. De Ger’s worden door families in de dorpen zelf gebouwd en zijn ingebed in de cultuur en het landschap. Maar door de globalisering zijn we in een rap tempo dingen van andere culturen gaan overnemen. Onder de naam yurt is deze nomadentent tegenwoordig overal ter wereld te vinden. Om activiteiten in te organiseren, in te kamperen of in te wonen. Het woord yurt is trouwens een vertaalfout van de Russen. In het Mongools is yurt het woord voor de ‘plek op moeder Aarde’ waar je de Ger neerzet.

Ger’s zijn gemaakt voor het gure en droge steppen-klimaat van Mongolië. Maar wij leven in een vochtig zeeklimaat. Bovendien is het stoken van hout ook niet zo ecologisch verantwoord. In mijn hoofd had ik deze woonvorm dus jaren geleden al afgeschreven. Totdat ik ontdekte dat er ook yurts van Nederlandse makelaardij zijn. Nomadententen die geïnspireerd zijn op de Ger maar gemaakt van hout dat geschikt is voor het NL klimaat en doeken die ook hier beter beschermen. Inmiddels ben ik me ook meer gaan verdiepen in bosbouw. En voel ik me zekerder dat je op kleine, ecologische schaal hout kan verbouwen en daarmee zelfs een bos rijker kan maken.

Toen kwam de mogelijkheid voorbij om 3 maanden in een yurt van kennissen te verblijven! Deze winter gaan we dus uitproberen of leven in een yurt iets voor ons is. Een houtkachel houdt deze ruimte met gemak warm (en ja al je ’s ochtends je bed uit komt is het waarschijnlijk heel koud). Ik kijk zeer uit naar leven in één overzichtelijke ruimte, heerlijk met opruimen! En we gaan eindelijk meer buiten wonen. Wel een eindje verderop in Nederland, dus dat is ook een leuk avontuur.

Ik ga onze tijd in de yurt ook gebruiken als een winter schrijf retraite. Aan het einde van de winter wil ik een aantal ‘foundational essays’ geschreven hebben over landschapsherstel, directe democratie, vrij onderwijs, ecologische landbouw en geldcreatie. In het voorjaar ga ik dan talks en trainingen houden over deze onderwerpen. Kortom een ritme dat fijn meebeweegt met de seizoenen! 

Ik zal op Instagram en Facebook posten over onze yurtavonturen!

Ps. Verwacht ook foto’s van houten lepels die ik tegenwoordig zelf maak 😉 Dit is een traditie die wel uit ons deel van de wereld komt, vroeger maakte iedereen in Europa zijn eigen houten lepels. In Nederland is dit in de vergetelheid geraakt maar inmiddels via Scandinavisch en Engels woodwork weer hier beland!